Ortaokul Türkçe

Sözcükte Anlam

Cümlede Anlam

Paragrafta Anlam

Yazım (imla) Kuralları

Noktalama İşaretleri

Fiilimsiler (Eylemsi)

Cümlenin Ögeleri

Fiil Çatısı

Cümle Çeşitleri

Anlatım Bozuklukları

Söz Sanatları

Yazı (Metin) Türleri

Atasözü ve Deyimler

Fiilimsiyi açıklayıp özelliklerini derlediğimiz bir videoyla karşındayız. Kısa ve kapsayıcı videomuzu izleyerek kısa sürede öğrenmen gereken birçok bilgiye ulaşabilirsin. Konunun diğer videolarını da ayrıca izleyebilirsin. 

Fiilimsi-Giriş

Fiilimsi-Giriş Fiilimsi-Giriş Tüm Konular Ortaokul Türkçe Fiilimsiler (Eylemsi)

https://media.kunduz.com/premium-content/video/subtitle/1669_AHg7myr.vtt

 Fiilimsi bir diğer ismiyle eylemsi. Fiil kök veya gövdelerinden türedikleri halde artık fiil görevinde olmayan isim, sıfat ya da zarf görevinde kullanılan sözcükleri fiilimsi, bir diğer ismiyle eylemsi denir. Fiilimsi dediğimiz tür aslında şöyle bir örnek verecek olursak eğer, herhangi bir şekilde biz bir yeşil renk düşünelim. Bir de yeşilimsi diyelim. Aralarında bir anlam farkı var. Yeşil bildiğimiz net yeşil, yeşilimsi dediğimiz zaman ise yeşile benzeyen ama artık yeşil özelliğini tam olarak göstermeyen demektir. Fiilimside de aynı mantık var artık. Öyle düşüneceksiniz. Fiile benzer ama artık fiil görevinden çıkıp isim, sıfat ya da zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir fiilimsiler. Örnek cümlemize bakalım. Gülmek sana çok yakışıyor dediğimizde burada baktığımız zaman fiile benzeyen ama artık fiil görevinde olmayan sözcümüz hangisi? Bunu bulacağız ilk önce, ondan sonra değerlendirmelerimizi yapalım. Şu da bir gülmek sözcümüz var. Altını çizelim hemen gülmek, bir de yakışıyor var. Bunlardan hangisi acaba fiil özelliğini devam ettiriyor, hangisi fiil özelliğini devam ettirmiyor? Gülmek ifadesi fiil iken sonrasında -mek ekini aldıktan sonra fiil özelliğinden çıkmıştır. Gülmekmek diye bir şeyimiz yok çünkü. O zaman burası fiilimsi ama şöyle bir gözle dışarıdan bir gözle baktığımızda fiile benziyor ama artık fiil özelliği göstermiyor. Yakışmak fiilimiz. -yor, yardımcı ünlümüz ile birlikte alacağız. Kip eki şimdiki zaman kip ekimiz. O zaman burası normal fiilimizdir, çekimli bir fiildir. Yol boyunca gülüp durdu. Burada fille benzeyen ama artık fil görevi üstlenmeye kelimemiz gülüp ifadesidir. Gülmek. Fiilimiz -üp ekini almıştır, bu bir fiilimsi ekidir. O yüzden buraya ne diyoruz artık. Filimsi diyoruz. Fiil olma özelliğini kaybetmiştir. Şurası normal bildiğimiz fiilimiz. Gülecek bir şey mi var? Gülecek bir şey, şuradaki gülmek fiilimiz, -ecek -acak ekimiz gelecek zaman eki değil, buradaki fark edelim bir şeyin gelecek bir zamanda yapılacağını anlatmıyor bize. Gülecek bir şey birlikte kullanılacak sonrasında baktığımız zaman. Hemen şuraya ne diyoruz? Fiilimsi diyoruz. Bu fıkraya hep gülüyorum. Şimdi şurada şu cümlede fiilimsi var. Bu cümlede fiilimsi var fakat bu cümlede fiilimsi var mı? Fiilimsi fiile benzeyen ama artık fiil görevinden çıkmış olan bir ifade var mı? Bu fıkraya hep gülüyorum. Şu olamaz zaten fıkra zaten olamaz, hep zaten olamaz bunlar hiçbirisi fiil değil çünkü. Gülmek var. Gülüyor, -ü'yü alabiliriz burada yardımcı -ü'müz, -yor şimdiki zaman birinci tekil kişi. O zaman burası nedir, çekimli bir fiildir. Normal fiil görevine devam ediyor. Yani baktığımız zaman fiil görevinde olanların fiil çekim eki aldıklarını görüyoruz. Diğerlerinin kendilerine ait zaten ekleri var. Onlardan yola çıkarak şimdi fiilimsilerin özelliklerine tekrar bir bakalım. Evet, fiil çekim eki almazlar, zaten fiil çekim eki alırlarsa fiil görevlerine devam edecekler. Bebeğin ağlaması kesildi. Bakalım bir de akşama kadar ağladı. Şu ağlaması ve ağladı sözcüklere baktığımız zaman bunlardan hangisi normal fiil görevine devam ediyor, hangisi fiilimsi bakalım. Ağlamak fiilimiz -ma eki burada olumsuzluk eki değil. Burada bir fiilimsi ekimiz var. İsimleştirmiş yani ağlamak eylemini. O zaman buraya ne diyoruz? Fiilimsi diyoruz, iyilik eki de var, isim soylu sözcüklere gelen. Ağladı, ağlamak fiilimiz. -dı nedir? Kip ekimizdir. Kip eki aldığına göre fiil çekim eki almıştır. O zaman burası normal fiildir. Evet, bir özelliğimiz daha cümlede ek fiil alarak yüklem olabilir. Bakalım şimdi. En sevdiği şey kitap okumaktır, okumaktır burada bizim için yüklemimiz. Yüklem yazalım şöyle. Yüklememizin türüne baktığımız zaman fiilimsi olduğunu görüyoruz. Okumak bir de -mak var yazıda -mak gördüğümüz zaman zaten direkt olarak fiilimsi diyeceğiz. Şurada ek film geniş zamanını görüyoruz. O zaman burası nedir? Yüklemimiz bizim fiilimsidir. Fiilimsi ek fiil alarak ne yapıyor? Yüklem oluyor. Evet. Fiilimsiler birleşik cümlelerde yan cümle kurar. Cümledeki fiilimsi sayısı kadar yan cümle vardır. Bu cümle çeşitleri konusunda karşınıza çıkacak. Birleşik cümleler anlatılırken fiilimsiyi hatırlayacaksınız. Fiilimsi varsa birleşik cümle diyeceksiniz. Ve de bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümle vardır. Şimdi burada baktığımız zaman uyanınca soğuyan havayı fark ettim cümlesinde bakalım kaç tane film var ona göre de yan cümle açık olduğunu gösterelim. Uyanınca ifadesi ve soğuyan ifadesi. Uyanmak -ınca, -ince fiilimsi ekidir. Soğutmak, -y kaynaştırma harfidir, -an fiilimsi ekidir. Baktığımız zaman şimdi burada soğuyan hava birlikte alınır. Şöyle işaretleriz bunlar ayrılmaz çünkü burada bir tamlama var. Şuraya o zaman ne diyeceğiz? Yan cümlecik diyeceğiz. Şurası da şöyle yan cümlecik. Demek ki burada iki tane yan cümle var. Yan cümle ya da yan cümlecik ikisi de söylenebilir. Fark etmez. Evet bir özellik daha, fiilimsi  eklerinin tamamı yapım eki olarak kabul edilir. Bunun için fiilimsiler türemiş sözcüktürler. Yani bir sözcüğün biz türemiş olup olmadığını ne şekilde anlıyoruz? Yapım eki alıp almadığına göre değerlendiriyoruz. Demek ki fiilimsi eklerinin hepsi yapım eki olarak kabul ediliyor. Demek ki fiilimsi de türemiş sözcük olarak karşımıza çıkacaklar. Yani bundan önce verdiğimiz bütün örneklerde fiilimsi örneklerimiz nedir? Türemiş sözcüktür. Şurada baktığımız zaman alıp, şurada baktığımız zaman anlatış bunlar fiilimsilerimiz. Fiilimsi ekimiz var, -ıp eki. Anlatıştaki -ış bunlar fiilimsi ekleridir aynı zamanda. Neymiş bunlar arkadaşlar? Yapım eki olarak da kabul ediyorlarmış. Ama bir yandan da fiilimsi ekleri diyelim. O zaman bunlarda yapım ekleri varsa yapısına göre hepsi ne diyoruz biz bunların artık, yani fiilimsilerimizin hepsi türemiş türemiş sözcük diyoruz. Yapım eki varsa bir sözcükte çünkü türemiş sözcük özelliği taşır.

Gerçek Anlam-Mecaz Anlam videosunu izlediğinde Sözcükte Anlam konusunda uzmanlaşmaya başladığını hissedeceksin. LGS sınavında soru çözümünü kolaylaştıracak cümleler bu videoda seni bekliyor. Kunduzla birlikte tüm konuyu kavramaya hazır ol!

Gerçek Anlam-Mecaz Anlam

Gerçek Anlam-Mecaz Anlam Gerçek Anlam-Mecaz Anlam Sözcükte Anlam Tüm Konular Ortaokul Türkçe

https://media.kunduz.com/premium-content/video/subtitle/1673.vtt

 Sözlükte anlam konusu. Gerçek anlam. Gerçek anlam denildiğinde biz bir sözcüğün temel anlamı ya da asıl anlamı olarak düşüneceğiz. Yani bir kelimenin aklımıza gelen ilk anlamıdır. Gerçek anlam dediğimiz anlam çeşidi.  Örnek cümleler üzerinden bakalım. Burada temiz su bulmak zor cümlesinde temiz kelimemize bir bakalım. Temiz su demiş. Suyun temiz olması yani temiz, burada kirli olmayan, içinde herhangi bir başka maddenin olmadığı anlamındadır. Yani ilk aklımıza gelen anlamla karşımıza çıkmış. O zaman biz buna ne diyoruz? Gerçek anlam diyoruz. Su da gerçek anlamlıdır burada diyor, diğerleri de gerçek anlamda.  Çorba çok sıcak, biraz bekle. Sıcak kelimesine bakalım şimdi. Sıcak kelimesine baktığımız zaman çorbanın sıcaklığından bahsediyor, yani ısısının yüksek olduğundan bahsediyor. Sıcak kelimesinin zaten anlamına baktığımız zaman biz neyi buluyoruz? Isısı yüksek olan demektir.  Burada işte çorbanın sıcak olması, işte üssünden buharların çıkmış olması ilk etapta hemen kolaylıkla içilemeyecek olması anlamındadır. O zaman burada yine bir gerçek anlam vardır diyoruz. Sert yastıkta yatamıyorum. Sert. Sert ifadesi burada nedir? İşte yumuşak olmayan. Çizilmesi, eğilmesi, bükülmesi kolay olmayan anlamında kullanılır. Burada yastık da sert yastık olması da işte ne demektir? Yumuşak olmaması demektir. O yüzden nedir yine bir gerçek anlam söz konusu. Yastık da gerçek anlamda bakıldığında farkındaysanız. Şimdi buradaki kelimelere baktığımız zaman genellikle neyi görüyoruz biz? Niteleme anlamı taşıdıklarını görüyoruz. Bakalım şimdi mecaz anlam neymiş? Mecaz anlam denildiğinde bir kelimenin tamamen gerçek anlamı dışında kullanımıdır tamamen gerçek anlamı dışında kullanılmasıdır. Genellikle benzetme yoluyla oluşur. Demek ki gerçek anlamının tamamen dışında bir anlamla karşı karşıyayız biz mecaz anlamda.  Onun temiz bir kalbi vardır. Temiz, gerçek anlamda temiz su örneğini vermiştik. Burada da temiz kalp diyoruz. Temiz kalp, kalbin temiz olmasını biz nasıl bakacağız, nasıl göreceğiz açacağız, bakacağız. Kirliymiş, temizmiş diyemeyeceğimize göre demek ki buradaki temizden kastettiğimiz şey bizim başka bir şey.  Iyi niyetli olması, güzel düşünmesi gibi. O yüzden temiz burada nedir? Mecaz anlamlıdır diyoruz. Bizi çok sıcak karşıladı. Sıcak karşılamış.  Karşılama ifadesi burada sıcak ifadesiyle birlikte kullanılmış. Baktığımız zaman sıcak neydi?  Isısı yüksek olan demekti. Bir insan bir insanı sıcak karşılaştığında ısısını yüksek olup olmadığını mı biz ölçüyoruz yoksa daha samimi, içten davranışlardan mı bahsediliyor bize? Demek ki neymiş? Samimiyetten bahsettik, bahsedildiğini görüyoruz. Mecaz anlam diyoruz. Bazen sert, bazen yumuşaktır. Burada bir insanın davranışlarından bahsettiğini düşünecek olursak eğer, sert davranış, yumuşak davranış, sert davranış ne demektir, yumuşak davranış ne demektir? Bunların ilk aklımıza gelen anlamları yani gerçek anlamlarına baktığınız zaman sert neydi? İşte eğilip bükülmeyen, çözülmeyen katı anlamında idi. Yumuşak bakıldığı zaman işte sertiin tam zıttıdır. Burada yumuşak davranış denildiği zaman ne aklımıza gelecek, sert davranış denildiği zaman ne aklımıza gelecek? Sert davranıştan kastettiğimiz şey karşı tarafı ürküten olabilir. Yumuşak davranıştan kastettiğimiz şey ise daha mülayim, daha güzel davranışlar olabilir. O yüzden bunların ikisi de nedir? Mecaz anlamlıdır diyoruz.  Gerçek anlamının tamamen dışında kullanıldığını unutmayacağız. Sözlükte anlam konusunda dikkat edeceğimiz nokta zaten şudur ki kelimeleri cümlelerin içerisindeki anlamlarından yola çıkarak yorumlayacağız ve bu yorumdan sonra gerçek mi, mecaz mı, diğer anlamlarda mı karşımıza çıkıyor? Bunlara bakacağız.

Bir sözcüğün yan anlamıyla terim anlamı arasındaki fark nedir? Videomuzda karışık gibi görünen bu sorunun peşinden gideceğiz. İçeriğimiz ile kolayca öğren, soruları hızlıca çöz. Keyifli izlemeler!

Yan Anlam-Terim Anlam

Yan Anlam-Terim Anlam Yan Anlam-Terim Anlam Sözcükte Anlam Tüm Konular Ortaokul Türkçe

 Yan anlam, bir sözcüğün gerçek anlamıyla bağlantılı olarak ortaya çıkan yeni anlama yan anlam diyoruz. Yan anlamda dikkat etmemiz gereken şey gerçek anlamıyla bağlantılı olmak durumundadır. Örneklerden yola çıkarak yan anlamı anlamaya çalışalım, şimdi uykusuzluktan gözleri canlanmış silgi sini sıranın gözünde unutmuş. Artık gözümde bir değerin yok. Üç tane cümleniz var. Şimdi buradaki cümlelerde ki göz kelimelerini bir bakalım. Şöyle altlarını çizelim. Şöyle. Evet, uykusuzluktan gözleri kanlı olmuş, yani bir kişiden bahsediyor ve onun bir organından bahsediyor, gözlerinden bahsediyor. Yani o zaman burada biz bir gerçek anlamda söz edebiliriz. İkinci cümleye baktığımızda sillesini sıranın gözünde unutmuş. Göz kelimesi burada insandaki ya da herhangi bir canlı daki göz kelimesiyle bağlantı kurularak oluşturulmuş yan anlam içeren bir sözcüktür. O yüzden buraya biz hemen bir yan anlam. Diyoruz. Artık gözümde bir değerin yok. Buradaki göz ifadesi ise bana göre benim açımdan demeye çalışıyor. O yüzden mecaz anlam. Diyoruz. Tamamen çünkü göz kelimesinden farklı, tamamen farklı bir anlamda kullanıldığı için. Fakat şuradaki yan anlam bu kelimeye baktığımız zaman gerçek anlamla birlikte gerçek anlamla bağlantı kurularak oluşturulduğunu görmemiz gerekmektedir. Bir diğer cümle çeşidimiz bakalım. Dağın sırtı sapsarı parlıyordu demiş. Bir diğer cümle Çeşidimiz. Dünden beri sırtım ağrıyor. Bir diğerine bakalım bütün işlerini sırtını ona dayıyor. Sırt kelimeleri burada bizim değerlendireceğimiz kelimeler. Sırtını ona dayamak şeklinde yapalım. Dağın sırtı sapsarı parlıyordu dünden beri sırtım ağrıyor. Şimdi bu iki cümlede ki sırt kelimelerinden hangisi gerçek anlamlı olabilir acaba? Baktığımız zaman dünden beri sırtım ağrıyor. Yani bizim arka bölümümüz düz bölümümüz anlamında. O yüzden burası gerçek anlamlıdır. İnsan sırtı. Dağın sırtı sapsarı parlıyordu, yine dağın arka kısmı olarak değerlendirebiliriz. Düz kısım olarak değerlendirebiliriz, yani gerçek anlamla bağlantı kurularak oluşturulmuş olduğu için dağın sırtı ifadesindeki sırt nedir? Yan anlamlıdır. Bütün işlerinde sırtını ona dayıyor dediğinde ise sırtını ona dayamak. Yani gidiyo sırtını ona dayıyor anlamında değil. Ona güveniyor anlamında kullanıldığı için. Ne denir? Mecaz anlamlı deriz. Evet, gerçek anlam ve yan anlam arasındaki bağlantıyı bu şekilde kavramış olmamız lazım. Bir diğer örnek cümlemize bakalım çuvalın ağzını sıkıca bağladı. Ağız kelimesi. Bebeğin ağzını açamadık. Öğretmenin ağzından bal damlıyor, birlikte alabiliriz. Şöyle baktığımız zaman şimdi çuvalın ağzını sıkıca bağladığı bebeğin ağzını açamadık. Bebeğin ağzı olur, çocuğun ağzı, insan ağzı vesaire ya da herhangi bir canlının ağzı olabilir. Buradaki ağız o zaman nedir? Gerçek anlamlıdır. Aklımıza gelen ilk anlam dır. Çünkü temel anlam gerçek anlama bağlı kalınarak oluşturulmuş, birazcık çok az da olsa bir benzetme yönü olarak karşımıza çıkan nedir? Çuvalın ağzı. O zaman burası ne olur? Yan anlam olur. Öğretmenin ağzından bal damlıyor dediğimizde gerçekten ağızdan bal damla akma, güzel konuşmak mı? Hoşa giden şeyler söylemek midir ağzından bal anlamak? O zaman burası da ne diyeceğiz? Tamamen farklı bir anlamda kullanıldığı için mecaz anlamlı kullanılmıştır. Yan anlam içeren ifademiz şurası. Diyebiliriz. Terim, anlam, bilim, sanat, spor, meslek dalıyla ilgili olarak kullanılan özel kelimelerdir, yani bunlar herhangi bir bilim dalıyla ilgili olabilir, sanat dalıyla ilgili olabilir, spor ya da meslek dallarıyla ilgili olarak kullanılan özel kelimelerdir. Şimdi örnek cümleler üzerinden değerlendirmemizi yapalım. Tekrar top taca çıkınca oyun durdu. Küçük kızın tacı kırıldı. Anlaşılacağı üzere şuradaki taç ve taç kelimelerine bakalım. Şimdi bunlardan hangisi terim? Anlam. Yani herhangi bir yere ait olan özel bir kelime. Tabii ki top taca çıkınca oyun durdu cümlesindeki taç ifadesi futbolla ilgili bir terimdir. Futbol terimi burası kızın kafasına taktığı toka olarak düşünebiliriz ya da işte kraliçe lerin başlarına taktıkları o özel bir giysi türü alet türü diyebiliriz. Bir başka cümleden devam edelim. Daire konusunu çok iyi anladım. Diğer cümleye bakalım arkadaşım şu dairede oturuyor daire. Daire. Şimdi bunlardan hangisi özel bir ifadedir? Baktığınız zaman arka dışında bir dairede evde oturması mıdır? Yoksa matematikle ilgili ya da geometri ile ilgili bir ifade olan şu daire kelimesi midir? Tabii ki şurası nedir? Matematik terimi diyoruz. Diğeri çünkü nedir? Ev anlamında kullanılmıştır. Bir diğer cümlemize bakalım üç perdelik bir oyun izledik. Diğer cümlemize evin perdeleri çok kirlenmiş. O zaman perdeye şu perdeye bakalım. Üç perdelik bir oyun perdeden kastedilen şey. Bu cümlede oyunlardaki bölümler. Birinci perde, ikinci perde, üçüncü perde şeklinde adlandırılır. Yani her bir bölüme perde adı verilir. Tiyatroda şuradaki perde ise normal bildiğimiz evlerde, ofislerde kullandığımız perde. O zaman şurası bir tiyatro terimi. Tiyatro terimi dediğimiz şeyde sanatsal bir terim, diğeri normal bildiğimiz perde anlamında kullanılmıştır.

Öğrenmen gereken ufuk açıcı bilgiler, Anlamdaş Sözlük-Sesteş Sözlük konu videosunda seni bekliyor. Çeşitli cümle örnekleriyle işlediğimiz bu içeriğimiz Sözcükler Arası Anlam İlişkileri için önem taşıyor. 

Anlamdaş Sözlük-Sesteş Sözlük

Anlamdaş Sözlük-Sesteş Sözlük Anlamdaş Sözlük-Sesteş Sözlük Sözcükte Anlam Tüm Konular Ortaokul Türkçe

 Eş anlamlı anlamda eş sözcükler, yazılımları ve dokunuşları farklı anlamları aynı olan sözcükler dir. Bakalım şimdi verilen sözcük lerimizin eş anlamları neler? Bulmaya çalışalım. Ev kelimesinin eş anlamlısı hane diyebiliriz. Beyaz kelimesinin eş anlamlısı AK denilebilir. Kelime nedir? Sözcük. Okul Nedir? Mektep. Ulus. Millet. Kıyafet. Giysi, sevap bunların hepsi kıyafetle eş anlamlı sözcükler dir. Sorumuza bakalım küçücük bir soru. Aşağıdaki kelimelerden hangisinin eş anlamlısı yani anlam dışı yoktur. Tek tek değerlendirip bakalım. Kabiliyet kelimesinin eş anlamlısı var mıdır? Evet, yetenek kabiliyeti kelimesini eş anlamlı sızır at kelimesinin eş anlamlısı isim. Öğrenci kelimesinin eş anlamlısı ne olabilir? Talebe. Çiçek kelimesinin eş anlamlısı var mı? Yok. O zaman doğruyu yanıtımız nedir? Değişik akıdır. Bir hatırlatma Dikkatli olalım. Cümle içinde bir sözcük mecaz anlamıyla kullanılmışsa eğer, onun yerine eş anlamlısı getirilemez. Bir sözcük mecaz anlamda kullanılmış ise onun yerine eş anlamlısı mı kullanamıyoruz? Mesela bakalım etekleri zil çalıyordu ifadesine bakalım bir deyimdir. Deyimlerin bir çoğu zaten mecaz anlamlıdır. Burada zil ifadesinin yerine biz çıngırak kelimesini koyamıyoruz. Deyimler zaten kalıplaşmış ifadelerdir. Bunlarda kullanılan kelimeler herhangi bir başka kelimeyle zaten değiştirilemez. O zaman mecaz anlamda taşıdığı için eş anlamlısı bu koyamıyoruz ikinci cümlemize baktığımız zaman dost kara günde belli olur dendiğinde şuradaki kara ifadesi biz alıp da buna siyah. Dersek asla olmaz. Neden? Çünkü kara gün ifadesi burada mecaz anlamlı bir ifadedir. Kötü günler, yardıma ihtiyaç duyulan günler anlamındadır. O yüzden buradaki Kara'ya Biz siyah diyemiyoruz. Eş sesli, bir diğer ifadeyle ses teşhi̇s sözcükler, sesler, eş yani yazılımları ve dokunuşları aynıdır fakat anlamlar farklı olan sözcükler dir. Bakalım şimdi dün akşam dolu yağdı çantası şeker dolu dediğimiz zaman buradaki dolu ifadelerine dikkat edelim. Yazılış aynı, okunuş aynı fakat anlamlar farklıdır. Dün akşam dolu yağdı derken buradaki solumuz bizimledir. Yağış şekli anlamında. Yağış şekli. Fakat çantası şeker dolu derken çantasında çok çantasında şeker olduğu bize anlatılıyor. Yani mevcut. Ya da var. Anlamları burada söz konusudur. O zaman bu iki sözcük arasında biz neden bahsediyoruz? Ses teşvikten bahsederiz. Sesler eş çünkü. Öğütlerini mi hiç dinlemiyor du al bu buğdayı değirmende öğüt derken şuradaki öğüt. Buradaki öğüt, yazılış okunuş aynı fakat anlamlara baktığımız zaman öğüt terimi yani nasihat dan bahsediyor burada. Buradaki ölçmek yani fiil anlamında burada ölçmek eyleminden bahsediyor. Ezmek, taş arasında ince hale getirmek şeklinde. O zaman bu iki ifade arasında biz yine ses teşvikten bahsediyoruz. Tatilde, köyde, çayda yüz verdik, çay içmeyin diye kendime gelemem. Çayda yüzmek, çay içmek, çayda yüzer disk derken buradaki çay nedir? Dr. anlamında küçük akarsu anlamında buradaki çay nedir içecek anlamındadır. O zaman bu iki sözcük arasında biz neden bahsediyoruz? Yine seste eşitlikten bahsediyoruz. Buraya dikkat edelim. Bir sözcüğün ses ateşi olabilmesi için yer aldığı cümleler de mutlaka gerçek anlamıyla kullanılması gerekmektedir. Mecaz anlamlı kullanıldığı zaman orada bir ses teşvikten bahsetmeyeceğim. Yüzü bugün çok solgun du. Seninle konuşacak yüzüm yok. Bugün yüz lira harcamış cümlelerine baktığımız zaman buradaki yüz ifadelerine dikkat edelim. Bu yüz ifadelerinden gerçek anlamlı mı değil mi? Bir değerlendirme yapalım. Yüzü bugün çok solgun du derken bildiğimiz sima anlamında yüz o zaman nedir? Gerçek anlamlı kullanılmıştır. Seninle konuşacak yüzüm yok. Yüzü olmamak yüzüm yok ifadesini kullanıyor burada. O zaman bildiğimiz anlamda mı yüz yok, yoksa utanmak anlamında mı kullanılıyor burada? Ne diyeceğiz? Mecaz anlam var çünkü utanmak, sıkılmak anlamında. Bakalım şimdi diğerine bugün 100 lira harcamış para birimi sayı anlamında karşımıza çıkıyor. O zaman yine bir gerçek anlam söz konusu. Ne dedi açıklamamızda bir sözcüğün sesleri olabilmesi için yer aldığı cümleler de gerçek anlamıyla kullanılması gerekir. O zaman buradaki şu yüz ifadesiyle buradaki yüz ifadesi arasında ses teşvikten bahsedebiliriz. Yani bunların arasında ses geçlik var. Şu ikinci cümle mizde ses teklifimiz yok çünkü ne burada mecaz anlam olduğu için.

Yakın anlam ve zıt anlam, sözcükte anlamı incelerken dikkat etmemiz gereken iki kavramdır. Bu kavramları bilerek sözcükler arasındaki anlam ilişkilerini öğrenebilir ve aynı zamanda LGS sorularında da artı netler kazanabiliriz. Artık bu konuyu da başarı ile tamamlamak üzeresin.

Yakın Anlam-Zıt Anlam

Yakın Anlam-Zıt Anlam Yakın Anlam-Zıt Anlam Sözcükte Anlam Tüm Konular Ortaokul Türkçe

https://media.kunduz.com/premium-content/video/subtitle/1676.vtt

 Yakın anlamlı sözcükler. Aralarında küçük anlam farkı olan fakat yine de birbirinin yerine kullanılabilen sözcüklerdir. Günlük hayatta yakın anlamlı sözcükler birbirlerinin yerine kullanılabilirler. Fakat biz bunu anlamda eş kelimelerle karıştırmayacağız.  Örnek cümlemiz üzerinden değerlendirmeye başlayalım. Konuyu anlayana kadar çile çektim. Mesela çile çektim ifadesi günlük hayatta zahmet çektim ifadesi olarak da kullanılabilir. Yani bunlar yakın anlamlı sözcüklerdir baktığımız zaman. Zahmet çekmek diyelim çile çekmek, çok daha zorlu yollardan geçmek anlamında kullanılır. Zahmet çekmek, çile çekmeye göre birazcık daha yumuşatılmış halidir diyebiliriz. Bu sözlerinize gücenmiş. Gücenmek kelimesi gücenmek fiili, daha doğrusu darılmış ifadesiyle yakın anlamlı olarak değerlendirebiliriz. Darılmak, gücenmek, sözlere gücenmek, kırılmak fakat darılmak ifadesine baktığımız zaman sanki bir küsmek daha ciddiye alınarak oluşturulmuş bir davranış şeklidir darılmak.  Gücenmek daha tolere edilebilecek bir davranış şeklidir. Evet, diğer cümlelerimiz üzerinden devam edelim şimdi. Ona bir hediye göndermişsin cümlesinde göndermişsin ifadesine yakın anlamlı olarak yollamışsın.  Yollamak fiilini kullanabiliyoruz, yakın anlamlıdır. Birebir örtüşmez. Akşama kadar burada bekledik.  Beklemek ifadesine yakın olarak durmak ifadesini kullanabiliriz. Bunlar yakın anlamlı sözcüklerdir. Birbirlerinin yerini tam olarak tutamadılar, tam olarak dolduramazlar. Zıt yani karşıt anlamlı sözcükler. Zıt anlamlı sözcüklere baktığımız zaman anlamca birbiriyle çelişen, birbirinin karşıtı olan sözcüklerdir. Baktığımız zaman bir kelimenin olumsuzu onun zıttı değildir, buna dikkat edeceğiz. Olumsuzluk ve zıtlık aynı şey değildir. Bazı kelimelerin de zıt anlamı yoktur. Yani her kelimenin zıt anlamını bulmaya çalışmayacağız. Bütün kelimelerin hepsinin bütün hepsinin zıttı vardır diyemiyoruz. Cümlelerimize bakalım. Güzel konuşurken çirkin sözler söylenmez. Şimdi burada birbirinin zıttı olan kelimeleri hangisi? Hemen güzel çirkin, birbirine zıt. Tam tersi. Aşağı yukarı iki günlük yolumuz kaldı. Bir ikileme olarak karşımıza çıkmış zıt anlamlı ifadeler. Aşağı yukarı. Size çalışkan ya da tembel demem. Çalışkanlık, tembellik birbirini zıttı değil mi? Evet. Başarı için başarısızlık şart değildir cümlesine dikkat edilmiş. Şimdi burada zıtlık mı var yoksa olumsuzluk mu var? Başarı. Başarısızlık burada zıtlıktan bahsedemeyiz. Çünkü başarısızlık başarının zıttı değil, olumsuzdur olumsuzluk. Zıtlık Yok. Buna dikkat.  Bir başka cümle aza kanaat etmeyen çoğu hiç bulamaz. Azla yetinmeyen çoğu hiç bulamaz demek istiyor buradaki atasözümüz.  Az ve çok kelimeleri arasında zıtlıktan bahsediyoruz.

Sözcükler Arası Anlam İlişkileri konusuyla bağlı olan Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükleri sadece 7 dakikada öğrenmeye ne dersin? Sınavda kazanan sen ol. Artık bu konuyu da başarı ile tamamlamak üzeresin.

Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükler

Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükler Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükler Sözcükte Anlam Tüm Konular Ortaokul Türkçe

 Somut ve soyut anlamlı sözcükler beş duyu organımız ile algılayan, bildiğimiz kavramları karşılayan sözcüklere somut anlamlı sözcük diyoruz. Beş duyu organımız da algılayan, adımlarımızı karşılayan sözcüklere ise soyut anlamlı sözcük diyoruz. Mesela örnekler üzerinden. Anlamaya çalışalım. Rüzgar kelimesine bir bakalım. Rüzgar kelimesine biz baktığımızda beş duyu organımız da algılayabiliyor muyuz? Evet. O zaman nedir? Somut, anlamlı bir sözcüktür. Şöyle üzüntü diyelim. Üzüntü sözcüğünü biz beş duyu organımız ama algılayabiliyor. Yoksa sadece hisle ilgili olan bir durum mudur? O zaman soyut, anlamlı bir sözcüktür diyoruz. Mesela Yağmur. Kitap. Dolap. Ve bu şekilde beş duyu organımız da algılayan bildiklerimiz nedir? Somut dur. Fakat tam tersi beş duyu organımız da algılama duygularımız nefret. Sevgi. Üzüntü. Şevkat mesela değil mi? Bunun gibi. Sözcük lerimize nedir? Soyut sözcükler diyoruz. Açıklamaya dikkat edelim. Somut, anlamlı bazı sözcükler soyut anlam kazanabilir. Somut anlamlı sözcükler, bazı sözcükler soyut anlam kazanabilir. Bu neye göre değişiyor? Cümlede ki bize anlatılmak istenen durum ya da olaya göre değişir. Cümledeki anlama göre bakacağız. Yani acı biber turşusu yemiş, acı haber çabuk duyuldu. Buradaki acı ifadesi ile şuradaki acı ifadesine bakalım. Şimdi bunlardan hangisi somut, hangisi soyut? Acı biber turşusu yemiş derken burada beş duyu organımız da algılayan bildiğimiz bir kavram var. Acı tat alma durumumuz var. O zaman burası nedir? Somut tür. Fakat acı haber çabuk duyuldu derken buradaki acı haber yani kötü haber anlamında kullanılmıştır. Bu beş duyu organımız dan bir tanesi tad almayla ilgili bir acılık söz konusu değildir burada. O yüzden burada ne vardır? Soyut anlam vardır. İkisi de aynı kelime. Fakat bir tanesinde somut, diğerinde soyut olarak karşınıza çıkmış. Yani somut anlamlı bir sözcük soyut anlam kazanmıştır. Diğer cümle örneklerine de bakalım. Kağıda küçük küçük parçalamış. Burada kendimi parçalı yorum sizin için. Bir işle meşgul. Ve diyor ki sizin için burada kendimi part çalıyorum diyor. Bakalım şimdi kağıda küçük küçük parçalamış da küçük küçük parçalara bölmüş. Parça denildiği zaman somut anlam. Görüyoruz çünkü burada kendimi part çalıyorum. Yani emek sarf ediyorum anlamında kullanıldığı için de nedir? Solukluk vardır burada da aynı zamanda mecaz anlamlılık da burada. Söz konusu açıklamaya dikkat! Soyut anlamlı sözcükler de kullanıldıkları cümlede somut anlam kazanabilir. Yani biraz önceki anlatımın özelliğin tam tersi. Bakalım şimdi nasıl oluyor? Dertler dağları aştı dert ifadesi soyut bir. Kelimedir değil mi? Dağları aşmış dertler, dağları aşması mümkün müdür? Dert soyut kelimesinin hayır. Herhangi bir canlıya ait bir özelliktir. Dağları aşmak insana ya da bir canlıya aittir. Soyut bir kavram. Burada ne olmuş arkadaşlar? Somut anlam kazanmış şu şekilde dağları aşmasıyla birlikte somut anlam. Kazanmıştır. Farkındaysanız benzetme yoluyla yapmış bunu bir canlıya benzetmiş, dala konan bir kuş tu sevgisi yani onun sevgisi. Dala konan bir kuş uçtu diyor sevgiyi ne yapmış burda? Sevgi soyut bir kavramdır. Bir kuş gibi göstermiş bize. Yani o zaman ne olmuş gene somut yapmış. İnsanlık nerede? İnsanlık soyut bir kavramdır. İnsan demiyor. İnsanlık bir değerden bahsediyor. Nerede ifadesiyle de sanki. Bulunması gereken bir nesne bir madde imiş gibi ne yapmış burayı somut hale getirmiş. Somut anlam kazandırmış. Hep bir benzetme yolu izlediğini görüyoruz. Cümleleri misin? Örnekler üzerinden devam edelim. Su çok sıcaktı, hiç düşünmedik. Mesela buradaki sıcak kelimesi somut mudur, soyut mudur? Su çok sıcaktı. Somut. Mutluluk içinde oyun oynadılar. Bakalım mutluluk nedir burada? Soyut. Mavi elbisesi çok yakışmış. Diğer bir cümleye bakalım mavi bir hüzün kapladı gökyüzünü. Hemen şimdi mavi elbisesi derken buradaki mavi renk anlamında karşımıza çıkmış. Somut değil mi? Mavi bir hüzün derken buradaki mavi miz artık bizim ne olmuş? Soyut üslup kazanmış şuradaki şu yüzünden dolayı. Evet cümleler içerisindeki örnekleri mizi anlayarak yapmaya çalışalım. Örneğimizde bakalım yine kalpsiz olduğunu göstermiş oldu. Kalpsiz. Kalp ameliyatı başarılı geçmiş. Kalp şimdi buradaki kalpsiz derken burası somut mudur, soyut mudur acaba? Burası soyut anlam kazanmış artık. Kalpsiz olmak, acımasız olmak yani kalp ameliyatı derken buradaki kalp nedir? Somut alandır. Evet, cümleler üzerindeki derneklerimizi bu şekilde sonlandırıyoruz, sizlerin dikkat edeceği nokta nedir? Cümledeki hangi anlamda kullanıldığına bakacaksınız. Ona göre somut ya da soyut olduğuna karar vereceksiniz.

Sözcükte Anlam konusunu kolaylıkla anlamanın sırrı Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler videosunda saklı. İçeriğimizde sana katkı sağlayacak ipuçları göreceğine eminiz. Bu videodan öğrendiklerini not almayı unutma.

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler

Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler Sözcükte Anlam Tüm Konular Ortaokul Türkçe

 Genel ve özel anlamlı sözcükler Bakalım Şimdi Neymiş? Genel ve özel anlamlı sözcükler, Almanca geniş kapsamlı olan sözcükler, geniş anlamlı, geniş kapsamlı olanları geniş genel anlamlı, dar kapsamlı olanları ise özel anlamlı sözcükler diyoruz. Anlam da geniş kapsamlı olan sözcükler. Genel anlamda Almanca, daha dar kapsamlı olan sözcükler, özel anlamlı sözcükler, özel anlamlı sözcüklerle özel isimleri durmayacağız. Bakalım şimdi şöyle bir sıralama var canlı insan kadın yazar Ayşe Kulin demişim. Baktığımız zaman canlı buradaki diğer kavramların en geneli deyimi sonrasında genelden daha küçük bir kesime gitmiş, insana gitmiş. Canlı denildiği zaman hayvanlar, bitkiler de karşımıza çıkar ama buradan çıkmış artık özele doğru bir gidiş başlamış. Daha küçük bir kısım alınmış canlılar içerisinde insandan. Daha. Küçük bir kısma gitmiş kadın, insan. Kadın, erkek, çocuk, bebek falan şeklinde ayrımdan yola çıkarak düşünürsek eğer, insandan sadece bir kısmını almış kadını almış yani gene özel hale getirmiş kadından nereye gelmiş? Yazar daha da küçük bir hale getirmiş. Yani daha özele indirmiş yazar. Kadın yazarlar şeklinde yazardan da kime gelmiş? Ayşe Kline gelmiş, daha özele gelmiş o zaman. Buradaki anlatıma baktığımız zaman genelden özele doğru bir sıralama yapılmış. Diyebiliriz. Aşağıdaki örneğe bakalım şimdi meşe, ağaç, bitki, canlı dünya demiş. Bakalım meşe demiş. Sonra ağaç demiş. Meşhed daha dar kapsamlı, daha özel kapsamlı bir sözcüktür. Sonrasında daha genelleme, oyun, ağaç. Genel hale getirmiş ağaçla birlikte ağaçtan bitkiye geçmiş. Daha da genelleştirilmiş bitkiden canlıya geçmiş, daha da genelleştirilmiş canlıdan dünyaya geçmiş daha da genelleştirilmiş. O zaman burada da tam tersi özelden genele bir sıralama olmuştur. Özelden genele sıralama diyoruz. Bakalım şimdi cümlemize sanat dallarından biri de resimdir şurada bir. Sanat dallarından ifadesini sadece sanatı da alabiliriz fark etmez. Sonra da resim. Burada baktığımız zaman sanattan resme doğru bir gidiş var. Genel bir anlamda özel bir anlama geçişten bahsedebiliriz. Genelden. Özel'e. Diyoruz burada. Diğer cümlemize bakalım. Patates kök sebzelerden dir. Patatesi almış, kök sebzeyi almış. Burada patatesten kök sebzeye bir gidiş var. Patates Özer. Özelden. Genele bir gidiş, bir sıralama olduğunu söyleyebiliriz. Burada özelden genel anlamda doğru bir gidişten bahsediyoruz. Diğer cümlemize bakalım. Binanın giriş katı satılık muş. Hemen dikkatimizi bina kelimesine verelim bakalım şimdi. Bina Nedir? Şener giriş katı daha özer. O zaman burada genelden özele bir anlatım vardır deriz. Genelden özele. Bir sıralama. Şehir deseydi, bina deseydi şehir daha genel, bina daha özel olacaktı fakat buradaki cümlemizi de bina ve giriş katı dediği için daha özele doğru bir gidiş olduğu için burada genelden özele bir sıralama var diyoruz. Baklava en sevdiğim tatlıdır. Baklava. Tatlı sevdiği tatlıyı Barış şimdi burada tatlı mı genelde baklava mı genel dir? Burada tatlı genelde bir değil mi? Genel şurası daha özel. O zaman burada nasıl bir sıralama yapmış? Özelden genele bir sıralama yapmış. Diyebiliriz. Açıklamaya dikkat edelim. Aynı sözcüğü kullanıldığı cümleye göre özel ya da genel anlamlı olabilir. Şimdi burada bu ne demek bakalım? Hemen örnek cümleler üzerinden şarkı bizi çok etkilemişti. Şarkı Divan şiirini Türklerin kazandırdığı türdür. Şimdi buradaki şarkı kelimelerine baktığımız zaman şarkı bizi çok etkilemişti. Dinledikleri bir şarkı var o anda ve o şarkı onları çok etkilemiş. Demek ki burada daha özel anlamlı bir şarkı dan bahsediyoruz. Şarkı türünden bahsediyoruz. O zaman buraya biz ne diyeceğiz? Özel anlam diyeceğiz. Bir şarkı var orada. Ve o şarkı onları etkilemiş. Şarkı Divan şiirini Türklerin kazandırdığı türdür. Burada da şarkı türünün. Da türünden bahsedildiğini düşünüyoruz ve genel olarak şarkının ne olduğunu bize anlatıyor. Türklerin kazandığı bir kazandırdığı bir türdür diyerek de zaten genel anlam olduğunu anlatıyor bize. Genel diyoruz buraya da. Burada bahsettikleri bir şarkı. İkinci cümle de bahsettikleri şarkı ise genel olarak şarkı türü olduğu için genel anlam diyoruz. Örnek bir cümlemize uzun bir cümle. Dil bilgisi konularından cümlenin ögelerini, o konudan da sarf tüm sürecini çok iyi kavradım. Dediğimizde burada şimdi dil bilgisi konularından cümlenin ögeleri, cümlenin de gerisinden de zarf çözümleyici. Burada şûrası dil bilgisi genel bir kavram iken cümlenin ögelerini geçmiş cümlenin ögelerinden de zarf sürecine geçmiş. Burada o zaman biz şöyle diyebiliriz artık genelden özele bir sıralama var deriz. Dil bilgisi daha geniş kapsamlıdır, daha genel dir. Sonrasında cümlenin ögeleri ne geçti? Özel bir hale geçirdi. Cümlenin ögelerinden de zarf cümle daha da özelleştirilerek bize anlattı. O yüzden genelden özele sıralama. Diğer bir cümlemize devam edelim şimdi. Eski günlerde mektupla haberleşiyor, böyle iletişim kurardık. Şimdi burada mektup var. Şöyle yazalım bu sefer. Sonra haberleşmek var. Sonra da ne var iletişim kurmak var. Şöyle bir şöyle yapalım da fiil olduğu anlaşılsın. Haberleşmek iletişim ve mektup, mektup. Haberleşmek haberleşme de iletişim. Mektup bu cümledeki en özel hali. Ifademizi sonra haberleşmek demiş. Daha genelleştirilmiş haberleşme, iletişim diyerek daha da genelleştirilmiş iletişim kurmak, sadece haberleşmek olarak değerlendirmeyi cez. Günümüzde her türlü yoldan, yani televizyonlar, bilgisayarlar, internet siteleri her türlü işte okuma yoluyla, izleme yoluyla yaptığımız bir. Ne diyelim ona bilgi alışverişi diyebiliriz. Burada baktığımız zaman özelden genele dolu doğru bir sıralamadan bahsedebiliriz. Özelden. Genele. Sıralama diyoruz. Aynı kelime değişik cümlelerde özel ya da genel olarak karşımıza çıkabiliyor.